Hoarders en rechten: hoe om te gaan met verzamelwoede en vervuiling in woningen
Woningen kunnen soms zwaar vervuild zijn of volgestopt worden met spullen. Deze vervuiling veroorzaakt stankoverlast en trekt ongedierte aan. Bovendien kan er sprake zijn van brandgevaar. In sommige gevallen is de verzameling het gevolg van psychische problemen van de bewoner van de woning. Zo kan het obsessief verzamelen van spullen soms als ‘hoarding disorder‘ worden aangemerkt. Veelal proberen gemeenten en verhuurders de problemen in samen werking met (bemoei)zorg aan te pakken. Soms is echter ook de inzet van zwaardere instrumenten nodig. Eerder schreef ik al over de inzet van deze bestuursrechtelijke en huurrechtelijke instrumenten bij verzamelwoede en vervuiling. Recente jurisprudentie toont aan dat soms ‘met succes’ wordt opgetreden en dat in andere gevallen de rechter de gemeente/verhuurder terugfluit.
Zo sluit het college van b&w van Vlaardingen een woning op grond van artikel 17 Woningwet omdat in de woning en de tuin allerlei goederen zijn opgeslagen. Eerder is op grond van de Woningwet de woning al kort ontruimd, omdat sprake was van brandgevaar omdat er leidingen kapot zijn en brandgevaarlijke stoffen aanwezig zijn. De bewoner is het niet eens met de langere sluiting: hij heeft inmiddels hulp aanvaard en er is een behandelplan opgesteld. De voorzieningenrechter stelt dat het directe gevaar voor de buurt al door de eerdere ontruiming is geweken. Bovendien zijn nieuwe verzamelobjecten al door de bewoner weggehaald. Het sluiten van de woning zal nu de behandeling doorkruisen. De voorzieningenrechter schorst daarom het besluit van het college van b&w.
In een andere zaak is sprake van een ernstig vervuilde woning: er waren electriciteitsdraden provisorisch met elkaar verbonden, er lagen stapels papier, kleding en andere artikelen door het hele huis, de kuiken was zwaar vervuild en op veel apparaten was zo veel vette aanslag dat activering van deze apparaten tot brand zou leiden. Daarom heeft de burgemeester een machtiging tot binnentreden afgegeven en heeft het college van b&w op grond van de Woningwet een last onder bestuursdwang opgelegd. De woning is vervolgens afgesloten, verzegeld en ontruimd. Samen met de GGD is vervolgens naar een oplossing gezocht. De bewoner is het oneens met het binnentreden en de ontruiming, maar haalt bakzeil bij de Raad van State. Er was sprake van overtreding van de Woningwet en het optreden was niet in strijd met artikel 8 EVRM.
Het college van b&w van Beuningen legt ook een last onder bestuursdwang op wegens overtreding van de Woningwet. In deze zaak is ook sprake van ernstige vervuiling: door grote hoeveelheden vuil/afval is het vrijwel onmgelijk geworden om de woning te betreden of uit de woning te vluchten. De schimmel zit tegen de wanden, vloeren en het keukenblok. De Raad van State acht handhaving in dit geval noodzakelijk, maar acht de last onder bestuursdwang niet duidelijk en concreet genoeg. De rechtsgevolgen van het besluit laat de ABRvS echter in stand. Er is bovendien geen sprake van schending van het EVRM.
In de laatste – tragische – zaak stapt een verhuurder naar de rechter wegens ernstige vervuiling van de woning. De huurder lijdt aan verzamelwoede en accepteert bijna geen hulp van de GGZ. De rechter oordeelt dat een huurder in beginsel de vrijheid heeft om zelf te bepalen hoe hij zijn woning inrechting en waar hij slaapt. In dit geval is de woning zo vuil en vol dat er ongedierte is en brandgevaar ontstaat. In het laatste jaar heeft geen verbetering plaatsgevonden. Daarom acht de rechter de gedwongen ontruiming van de huurwoning gepast.
Er zijn dus juridische instrumenten om hoarding-problematiek aan te pakken. Niet alle instrumenten zullen echter onderliggende problemen ook effectief aanpakken. Daarom is samenwerking met hulpverlening essentieel. Zie uitgebreider over de rol van de Woningwet bij de aanpak van woonoverlast:
Zie ECLI:NL:RBROT:2014:3630 (17 Woningwet)
Zie ECLI:NL:RVS:2014:1440 (Woningwet ontruiming Naarden)
Zie ECLI:NL:RVS:2014:41 (Woningwet Beuningen)
Zie ECLI:NL:RBAMS:2014:1722 (Verzamelwoede en ontruiming huurwoning).
Mijn moeder heeft haar woning zwaar vervuild, heeft inmiddels een herseninfarct gehad en moet naar een zorginstelling. Ggd heeft de woning voor een gedeelte ontruimd maar haar woning is nog 1 grote puinhoop. Wat kunnen wij hier aan doen??
Groet Sandra F.
Woonoverlast is zelden ‘voorbedachte rade’.
Mensen verliezen onderweg het overzicht, missen de sociale vaardigheden die ‘vanzelfsprekend’ bij meespelen in deze ingewikkelde samenleving lijken te horen of ploeteren met problematiek die chaos met zich meebrengt…
Niet alles is verzamelwoede wat toch in een puinhoop kan eindigen.’
In onze cursus ‘De kunst van wonen’ (voor mensen met een psychische en/of verstandelijke handicap) hanteren we de volgende praktische richtlijn:
* Geen stank
* Geen ongedierte
* Geen overdosis lawaai
En altijd op tijd de huur betalen! (en andere vaste lasten)
Voor de rest: rotzooi maar wat aan. dat kan wel wat speelruimte verdragen.
Zo maak je concreet prioriteit in de overdosis regels waar een gemiddelde burger mee bestookt wordt en de minder gemiddelde burger in verdwaalt.